Gmina Sadowne Urząd Gminy Sadowne

Zabytki kultury religijnej w parafii Sadowne

Przy drogach, szosach, domach spotykamy krzyże, kapliczki i pomniki. Niektóre z nich to wspaniałe dokumenty naszej historii.

Na uwagę zasługuje kapliczka św. Rocha w Rażnach i kapliczka św. Jana Nepomucena w Zalesiu.

Kapliczka św. Rocha została zbudowana w końcu XVIII wieku. Tradycją było, że w dniu 16 sierpnia - wspomnienie św. Rocha patrona kapliczki, XIX wieku i początku XX wieku przed kapliczką spędzano zwierzęta hodowlane, które święcił przybyły ksiądz. Miało to chronić zwierzęta przed chorobami "morowego powietrza ", które w dawnych czasach wielokrotnie nawiedzały wieś. Kapliczka została zniszczona w czasie drugiej wojny światowej, a odbudowana po wojnie. Początkowo znajdował się tu obraz Matki Bożej. Ponownie odbudowano kapliczkę w 1991 roku, a w 1998 roku wykonano figurę św. Rocha, która została poświęcona i umieszczona w kapliczce.

Z kapliczką św. Jana Nepomucena wiąże się znana legenda. Zgodnie z legendą podczas jednej z wielkich powodzi u stóp wzgórza, na którym stoi kościół, osiadła figurka św. Jana w drewnianej kapliczce, którą wzburzone wody Bugu przyniosły nie wiadomo skąd. Figurka z kapliczką nie stały jednak długo przy kościele w Sadownem, bowiem kolejna wielka powódź przeniosła ją około 2,5 km na zachód od Sadownego i osadziła przy drodze do Rażen, które kiedyś były miastem. Ludzie po powodzi przenieśli kapliczkę z powrotem pod kościół w Sadownem. Jednak następna wielka woda zabrała kapliczkę spod kościoła i osadziła w miejscu w którym stała poprzednio. Działo się tak kilkakrotnie, aż ludzie dali za wygraną. Żywioł zwyciężył, wygrały wody rzeki Bug. Od tych czasów miejscowi chcąc powiedzieć o kimś, że wyjechał, zerwał kontakty rodzinne lub stosunki sąsiedzkie mówią, że "Odsunął się jak św. Jan od Sadownego".

Żadne źródła historyczne nie podają innego pochodzenia tej kapliczki jak opisane w legendzie. Źródła te wskazują, że w kapliczce jest naturalnej wielkości rzeźba przedstawiająca św. Jana Nepomucena. Rzeźba ta została wykonana w drugiej połowie XVIII wieku - jej autor jest jednak nieznany. Musiał to być jednak doskonały rzeźbiarz, bowiem cała figura jest jak żywa. Widać, że jest to duchowny odziany w kapłańskie szaty ze swej epoki dzierżący krzyż. Artysta precyzyjnie wyrzeźbił całą sylwetkę świętego, a układ głowy i rąk wyraża jego uduchowienie. Wiernie wyrzeźbił też poszczególne elementy ubioru św. Jana Nepomucena.
Ta figura stoi w drewnianej kapliczce o konstrukcji zrębowej zbudowanej na rzucie kwadratu. Pierwotny drewniany dach z gontu jest przykryty blachą .

Św. Jan Nepomucen żył od 1350 r. do 1393 r.- był to kanonik praski, który w roku 1729 został kanonizowany. Od 1389 r. był wikariuszem generalnym arcybiskupa praskiego. Uwięziony został z rozkazu króla czeskiego Wacława IV Luksemburczyka, torturowany i utopiony w Wełtawie. Jednak wg późniejszych źródeł przyczyną śmierci była odmowa zdradzenia tajemnicy spowiedzi królowej. Kult św. Jana Nepomucena został rozwinięty w okresie kontrreformacji, głównie za sprawą jezuitów. Uważano go za patrona dobrej sławy, chroniącego od powodzi, opiekuna mostów, przy których w krajach dawnej monarchii habsburskiej wystawiano mu w XVII-XIXw. bardzo liczne figury. W ikonografii przedstawiany w stroju kanonika z krucyfiksem w rękach .
Znajdująca się pod Sadownem kapliczka z rzeźbą tego świętego to jeden z piękniejszych, cenniejszych i ciekawszych zabytków regionu.

Innym obiektem zabytkowym jest kapliczka Matki Bożej w Sadownem. Zbudowana została w 1917 roku z cegły i stoi przed kościołem. W środku znajduje się figurka Matki Bożej Niepokalanego Poczęcia. Na kapliczce wmontowano tablicę z napisem "Święta Maryjo Królowo Korony Polskiej pod twoją obronę uciekamy się".